
به گزارش نوقه، حضرت آیت الله العظمی سیستانی فتاوی درباره «مرگ مغزی» و «وصیت درباره اهدای اعضا هنگام مرگ مغزی» بیان کرده است.
متن فتاوی مطرح شده بدین شرح است:
وصیّت به قطع اعضای بدن بعد از وفات جهت پیوند به مسلمان زنده
امّا اگر حفظ جان مسلمانى، بر این قطع عضو متوقّف و وابسته نباشد، صحیح بودن چنین وصیّتی و جایز بودن قطع آن عضو محلّ اشکال است و بنابر احتیاط واجب مراعات مقتضاى احتیاط ترک نشود.
شایان ذکر است، در هر دو صورت، دیه بر فرد قطع کننده لازم نمىشود.
مرگ مغزی و احکام مربوط به آن
امّا فردی که از نظر مغزى مرده (مرگ مغزی)،[۱] در حالى که قلب و ریۀ او – هرچند به کمک دستگاه – فعالیّت خود را انجام میدهند، میّت محسوب نمیشود و قطع اعضاى بدن وی براى پیوند به فرد زنده شرعاً حرام است و در صورتى که قطع اعضا موجب تسریع در مرگ او شود، حکم «قتل نفس» را دارد و بر مرتکب چنین عملی قصاص یا دیۀ قتل – حسب مورد – ثابت میشود.
مسأله ۶۹۳٫ اگر فردی وصیّت نماید که اعضای بدنش در هنگام «مرگ مغزی» به دیگران اهدا شود، چنین وصیّتی باطل است.[۲] همچنین، اجازه یا وکالت دادن برای این امر اثری ندارد.
مسأله ۶۹۴٫ وصل دستگاههای پزشکی برای حفظ جان فرد مسلمان مرگ مغزی شده واجب است و پزشک یا پرستار یا فرد دیگر حقّ قطع دستگاه را ندارند و چنانچه دستگاه را قطع نمایند و فرد بمیرد، احکام قتل مسلمان در مورد آن جاری میشود و این حکم، در مورد سایر بیماران مسلمان نیز جاری است.
[۱]. توقّف غیر قابل برگشت کلیّه فعالیّتهای مغزی، اعم از ایجاد وقفه در عملکرد مخ و نیم کرههای مغزی و مختل شدن واکنشهای ساقۀ مغز را در علم پزشکی «مرگ مغزی» مینامند؛ اگر مغز بین حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه بهطور کامل از اکسیژن و خونرسانی محروم بماند، دچار آسیب دیدگی دائمی شده، اعمال فیزیولوژیک خود را از دست میدهد. در چنین شرایطی، امکان تداوم ضربان قلب و جریان خون در عروق و رگها به علّت خاصیّت خودکار بودن حرکات عضلات آن برای مدّتی بهطور موقّت وجود دارد، حصول چنین شرایطی منوط به داشتن امکانات کافی برای تنفّس مصنوعی و ICU مجهّز میباشد و با قطع امکانات نگهدارنده در مدّت مذکور، بعد از سپری شدن زمان اندکی، مرگ واقعی شخص فرا میرسد.
[۲]. عضویّت در گروههای اهدای عضو بیماران مرگ مغزی و اعلام آمادگی برای اهدای اعضا در صورت مرگ مغزی، صورت شرعی ندارد.
